Η Αναπτυξιακή φυσιογνωμία Κυθήρων



(Θα δημοσιεύεται σε συνέχειες)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο

ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ HABITAT AGENDA  ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΥΘΗΡΩΝ


ΕΙΣΑΓΩΓΗ


 

Εικόνα 1. Θέση της νήσου των Κυθήρων

 

Γεωγραφική θέση
Σαν περιοχή μελέτης έχει επιλεγεί το νησί των Κυθήρων. Τα Κύθηρα βρίσκονται στο νότιο άκρο της Πελοποννήσου κάτω από το ακρωτήριο Μαλέας. Γεωγραφικά είναι το νοτιότερο νησί των Επτανήσων, ενώ  διοικητικά υπάγονται στον Πειραιά(Νομός Αττικής).
Έχουν πληθυσμό περίπου 3.500 κατοίκους, έκταση 279 τ.χ ενώ η ακτογραμμή τους φτάνει τα 90 χλμ. Αποτελούν ένα ενιαίο  Καποδιστριακό Δήμο από το 1998 (Ν.2539/1997), στον οποίο συνενώθηκαν  οι 13 πρώην κοινότητες.
Λέγονται επίσης και Τσιρίγο. Κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η γεωργία, η αλιεία, οι κατασκευές, το εμπόριο και η παροχή υπηρεσιών (τουρισμός, δημόσιος τομέας κλπ).



Εικόνα 2. Χάρτης Κυθήρων

(Πηγή www.kytheraismos.gr)

Ιστορική αναδρομή
Τα Κύθηρα είναι γνωστά από την αρχαιότητα ως το νησί της Αφροδίτης. Πρωτοκατοικήθηκαν την Προϊστορική εποχή (3000 π.Χ.) και ανέπτυξαν στενές σχέσεις με τους Μινωϊτες της Κρήτης. Κυριαρχήθηκαν από Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Ενετούς, Γάλλους, Άγγλους και Τούρκους ενώ λεηλατήθηκαν πολλές φορές από επιδρομές βαρβάρων. Από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. πέρασε στην κυριαρχία των Λακεδαιμονίων.
Στο ξεκίνημα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. ονομαζόταν Πορφυρούσσα, η έλλειψη ωστόσο φυσικών λιμανιών απέκλεισαν το νησί από το να κερδίσει πολιτική σημασία. Αργότερα όμως υπήρξε σημαντικός σταθμός, όσων ταξίδευαν στην Αίγυπτο και στη Λιβύη. Εξαιτίας αυτού, τα Κύθηρα αποτέλεσαν αιτία φιλονικίας μεταξύ Σπαρτιατών και Αθηναίων που ανά περιόδους, από τον Πελοποννησιακό πόλεμο ως το 300 π.Χ. άλλαζαν κυριρχία μεταξύ τους.                        


Η γειτνίαση του νησιού με τη Σπάρτη έδινε στους Αθηναίους την ευκαιρία για επιδρομές εναντίων των εχθρών τους, ενώ από την άλλη η κατοχή του από τους Σπαρτιάτες πρόσφερε ασφάλεια στην πόλη τους. Υπήρξε γενικότερα Σπαρτιατική προφυλακή και υποτάχτηκε στους Αθηναίους (το 424 π.Χ.) στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Επανήλθε ακολούθως στα χέρια των Σπαρτιατών, έως την κατάληψή του από του Ρωμαίους και αργότερα τους Βυζαντινούς, παραμένοντας στην αφάνεια της ιστορίας μέσα στην αχανή τότε αυτοκρατορία.


Μετά την Δ΄ Σταυροφορία παραχωρήθηκαν στην οικογένεια Βενιέρη και στη συνέχεια στους Βενετούς (μέσα του 14ου αιώνα). Η ακμή που άρχισε να γνωρίζει το νησί διακόπηκε από την καταστροφική επίθεση του πειρατή Μπαρμπαρόσα. Μεταξύ 12ου και 15ου αιώνα  υπέστη αλλεπάλληλες επιδρομές με αποκορύφωμα  το 1537 όπου οι κάτοικοι του νησιού πωλήθηκαν ως σκλάβοι.


Το 1571, χρονιά της ναυμαχίας της Ναυπάκτου μεταξύ των δυτικών συμμάχων και των Τούρκων, ο πληθυσμός του νησιού μειώθηκε σημαντικά, εξαιτίας των συνεχών πολέμων Ενετών και Τούρκων. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, οι Ενετοί φρόντισαν να αναδιοργανώσουν και να ενδυναμώσουν το νησί καθώς κατείχε πλέον σημαντική στρατηγική θέση.


Τον 17ο αιώνα, όταν πολλές από τις Ενετικές αποικίες έπεφταν στα χέρια των Τούρκων, πολλοί πρόσφυγες από την Πελοπόννησο και την Κρήτη έβρισκαν καταφύγιο στο νησί. Το 1714 κατά τη διάρκεια ενός πολέμου μεταξύ Ενετών και Τούρκων, το φρούριο Καψάλι παραδόθηκε στους Τούρκους, από τον Ενετό αρχιστράτηγο Μαρκέλλι, κατόπιν συνθηκολογήσεως. Αυτή ήταν η μόνη περίοδος που τα Κύθηρα δοκίμασαν Τουρκική κατοχή(1714-1718). Το 1718 οι Ενετοί διεκδίκησαν πάλι τα Κύθηρα και με τη συνθήκη του Πασάροβικ το νησί ξαναπέρασε στην κυριαρχία τους. 


Το μεγαλύτερο μέρος του 18ου αιώνα διατηρήθηκε  πάλι στην κυριαρχία των Ενετών και γνώρισε πραγματική ευημερία. Η περίοδος κυριαρχίας των Ενετών διακόπηκε με τη συνθήκη του 1797, σύμφωνα με την οποία τα Επτάνησα περνούσαν στα χέρια της Γαλλίας που μόλις είχε γίνει δημοκρατική,  γεγονός που καλλιέργησε πολλές ελπίδες στους νησιώτες. Το 1798 ο Ρωσσοτουρκικός στόλος εξανάγκασε τους Γάλλους να τους παραχωρήσουν το νησί, το οποίο  υπέφερε από αιματηρές μάχες, μέχρι το 1800 όπου ιδρύθηκε το Επτανησιακό Κράτος. Το Κράτος και το Σύνταγμα του 1803 ήταν τα πρώτα δείγματα της Ελληνικής αναγέννησης και ανεξαρτησίας που ξενίνησε με την Επανάσταση του Έθνους το 1821. Η δεύτερη Γαλλική κατοχή το 1807-1809 διέψευσε τις ελπίδες για ελευθερία, ενώ το Ιονικό κράτος που είχε δημιουργηθεί το Νοέμβριο του 1815, στο Συνέδριο του Παρισιού, έγινε Αγγλική αποικία. Οι κάτοικοι του νησιού έκαναν προσπάθειες να απελευθερωθούν από τους Άγγλους και να ενωθούν με την Ελλάδα, γεγονός που πραγματοποιήθηκε το 1864, όταν τα Ιόνια νησιά δόθηκαν ως «προίκα» στο Βασιλιά Γεώργιο.


Αξίζει να σημειωθεί ότι στο λιμάνι του Καψαλίου (το επίνειο της πρωτεύουσας) στις 14 Σεπτεμβρίου 1944 έγινε η πρώτη απόβαση στην Ελλάδα των Συμμαχικών στρατευμάτων και του Ιερού Λόχου.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
  1. Διοικητική Οργάνωση και Βασικά Χαρακτηριστικά
Ο Δήμος Κυθήρων υπάγεται διοικητικά στο Νομό Αττικής και συγκεκριμένα στο Νομαρχιακό Διαμέρισμα Πειραιά. Γεωγραφικά ανήκει στο σύμπλεγμα των Ιονίων Νήσων.
Ο Δήμος απαρτίζεται από 13 Δημοτικά Διαμερίσματα(Παράρτημα Β, Χάρτης 2) και 60 οικισμούς, τα οποία αποτελούσαν τις 13 Κοινότητες του νησιού πριν την εφαρμογή του Προγράμματος «Ιωάννης Καποδίστριας», Ν.2539/1997. Οι Διοικητικές μεταβολές διαχρονικά στους Ο.Τ.Α των Κυθήρων μέχρι σήμερα απεικονίζονται στο Παράρτημα Δ.
Παρακάτω περιγράφονται τα Δημοτικά Διαμερίσματα με τους οικισμούς που αποτελείται το καθένα για το σύνολο του Δήμου Κυθήρων.



Π.4.1. ΜΟΝΙΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΔΗΜΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ ΑΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ  ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΜΟ
Απογραφές πληθυσμού   2001 και 1991(Πηγή Ε.Σ.Υ.Ε)
Γεωγραφικός κωδικός
Δημοτικά διαμερίσματα και οικισμοί
Μόνιμος πληθυσμός
Πραγματικός πληθυσμός
2001
1991
2001
1991
00
ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ
10.934.097
10.223.392
10.964.020
10.259.900
A4
ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
553.450
530.180
541.504
524.358
A4080000
ΔΗΜΟΣ ΚΥΘΗΡΩΝ
3.532
3.018
3.354
3.021
A4080100
Δ.Δ.Κυθήρων
686
563
579
543
A4080101
Κύθηρα,τα
375
253
267
226
A4080102
Κάλαμος,ο
157
165
157
164
A4080103
Καψάλιον,το
74
63
71
63
A4080104
Μανιτοχώριον,το
16
15
17
16
A4080105
Πούρκον,το
20
24
20
31
A4080106
Στραπόδιον,το
44
43
47
43
A4080200
Δ.Δ.Αρωνιαδίκων
95
81
96
83
A4080201
Αρωνιάδικα,τα
83
72
84
72
A4080202
Πιτσινάδες,οι
12
9
12
11
A4080300
Δ.Δ.Καραβά
280
180
237
173
A4080301
Καραβάς,ο
114
105
103
95
A4080302
Βουνόν,το
9
8
7
8
A4080303
Γερακάριον,το
5
19
5
19
A4080304
Κρυονέριον,το
67
6
67
5
A4080305
Πετρούνιον,το
19
19
19
19
A4080306
Πλατεία Άμμος,η
55
18
25
21
A4080307
Προγκίον,το
11
5
11
6
A4080400
Δ.Δ.Καρβουνάδων
274
231
267
233
A4080401
Καρβουνάδες,οι
104
109
102
109
A4080402
Άγιος Ηλίας,ο
39
21
33
21
A4080403
Αλεξανδράδες,οι
25
25
24
25
A4080404
Κεραμωτόν,το
28
18
29
20
A4080405
Πιτσινιάνικα,τα
72
49
73
49
A4080406
Σταθιάνικα,τα
6
9
6
9
A4080500
Δ.Δ.Κοντολιανίκων
173
136
172
139
A4080501
Κοντολιάνικα,τα
41
26
37
19
A4080502
Γουδιάνικα,τα
31
22
30
26
A4080503
Τσικαλαριά,τα
42
36
46
36
A4080504
Φατσάδικα,τα
59
52
59
58
A4080600
Δ.Δ.Λιβαδίου
390
302
370
303
A4080601
Λιβάδιον,το
130
130
126
113
A4080602
Άνω Λιβάδιον,το
192
103
175
112
A4080603
Κατούνιον,το
27
28
26
37
A4080604
Λουραντιάνικα,τα
5
8
5
8
A4080605
Τραβασαριάνικα,τα
36
33
38
33
A4080700
Δ.Δ.Λογοθετιανίκων
118
148
122
170
A4080701
Λογοθετιάνικα,τα
81
112
84
125
A4080702
Κομηνιάνικα,τα
3
8
3
8
A4080703
Κουσουνάριον,το
22
13
22
16
A4080704
Λιανιάνικα,τα
1
0
1
1
A4080705
Περλεγκιάνικα,τα
11
15
12
20
A4080800
Δ.Δ.Μητάτων
191
181
188
182
A4080801
Μητάτα,τα
103
86
102
85
A4080802
Αβλέμονας,ο
66
69
62
69
A4080803
Αγία Μόνη,η
1
1
1
1
A4080804
Βιαράδικα,τα
17
22
19
24
A4080805
Παλαιόπολη,η
4
3
4
3
A4080900
Δ.Δ.Μυλοποτάμου
109
91
99
87
A4080901
Μυλοπόταμος,ο
55
39
49
34
A4080902
Αραίοι,οι
11
15
13
16
A4080903
Κάτω Χώρα,η
13
23
13
23
A4080904
Πίσω Πηγάδιον,το
30
14
24
14
A4081000
Δ.Δ.Μυρτιδίων
129
116
128
118
A4081001
Δρυμών,ο
70
63
68
61
A4081002
Καλησπεριάνικα,τα
37
29
36
35
A4081003
Καλοκαιριναί,αι
20
19
21
17
A4081004
Μονή Μυρτιδίων,η
2
5
3
5
A4081100
Δ.Δ.Ποταμού
707
638
709
634
A4081101
Ποταμός,ο
384
338
396
328
A4081102
Αγία Αναστασία,η
9
11
8
11
A4081103
Αγία Πελαγία,η
291
272
281
276
A4081104
Κάμπος,ο
0
5
0
5
A4081105
Τριφυλλιάνικα,τα
23
12
24
14
A4081200
Δ.Δ.Φρατσίων
132
114
127
114
A4081201
Φράτσια,τα
111
100
107
101
A4081202
Δόκανα,τα
21
14
20
13
A4081300
Δ.Δ.Φριλιγκιανίκων
248
237
260
242
A4081301
Φριλιγκιάνικα,τα
72
62
76
59
A4081302
Αλοϊζιάνικα,τα
50
32
50
32
A4081303
Διακόφτι,το
45
61
45
67
A4081304
Δρυμωνάριον,το
13
15
13
15
A4081305
Κάμπος Παλαιοπόλεως,ο
23
39
31
41
A4081306
Καστρισιάνικα,τα
45
28
45
28

Η συνολική έκταση του Δήμου είναι 279,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα( 27.959,3 Ha), ενώ ο συνολικός μόνιμος πληθυσμός ανέρχεται στους 3.532 κατοίκους, με βάση τα στοιχεία απογραφής του 2001.
 
Σε ότι αφορά την κατανομή των χρήσεων γης, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις καλύπτουν το 11,12%, οι βοσκότοποι το 62,94%, ενώ τα δάση το 18,76%, διασπαρμένα σε όλο το νησί(Παράρτημα Β, Χάρτης 9). Για οικιστικές χρήσεις  χρησιμοποιείται  το 5,36% της έκτασης(Ε.Σ.Υ.Ε, 1991).
Η δόμηση στο νησί διέπεται από μια σειρά  αποφάσεων του Νομάρχη οι οποίες κυρίως εκπορεύονται από το Π.Δ της 24.4.1985/ΦΕΚ181Δ/85 «Περί τρόπου καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους», όπως ισχύει (τροποποιήθηκε με το Π.Δ της 14.2.87/ΦΕΚ133/Δ23/2/1987 καθώς και του Διατάγματος της 16-8-1923), όπως και των άλλων ειδικών διαταγμάτων.
Οι Αποφάσεις αναλυτικά σε συνδυασμό με τους οικισμούς που αφορούν περιγράφονται στον παρακάτω πίνακα:
Π.4.2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΟΙΚΙΣΜΩΝ
Α/Α
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ
ΟΙΚΙΣΜΟΣ
ΦΕΚ/ΗΜ.
α.1. ως προς τη θέση στο χώρο
α.2. ως προς το βαθμό προστασίας
α.3. ως προς τη δυναμικότητα
α.4. ως προς το βαθμό διασποράς
α.5. ως προς το μέγεθος
1
ΑΡΩΝΙΑΔΙΚΩΝ
ΠΙΤΣΙΝΑΔΕΣ
390/14-06-89
Α3
Β1
Γ2
Δ1
Ε1
2
ΚΑΡΑΒΑ
ΚΑΡΑΒΑ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε2
3
ΚΑΡΑΒΑ
ΒΟΥΝΟ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
4
ΚΑΡΑΒΑ
ΓΕΡΑΚΑΡΙ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
5
ΚΑΡΑΒΑ
ΔΙΑΚΟΠΟΥΛΙΑΝΙΚΑ
390/14-06-89
Α2
Β3
Γ2
Δ1
Ε1
6
ΚΑΡΑΒΑ
ΝΤΕΝΤΙΑΝΙΚΑ    (ΚΡΥΟΝΕΡΙ)
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
7
ΚΑΡΑΒΑ
ΠΕΤΡΟΥΝΙ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
8
ΚΑΡΑΒΑ
ΠΡΟΓΚΙ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
9
ΚΑΡΑΒΑ
ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΜΜΟΣ
390/14-06-89
Α2
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
10
ΚΑΡΒΟΥΝΑΔΩΝ
ΑΓ.ΗΛΙΑΣ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
11
ΚΑΡΒΟΥΝΑΔΩΝ
ΠΙΤΣΙΝΙΑΝΙΚΑ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ1
Ε1
12
ΚΥΘΗΡΩΝ
ΣΤΡΑΠΟΔΙ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
13
ΛΟΓΟΘΕΤΙΑΝΙΚΩΝ
ΛΟΓΟΘΕΤΙΑΝΙΚΑ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε2
14
ΛΟΓΟΘΕΤΙΑΝΙΚΩΝ
ΛΙΑΝΙΑΝΙΚΑ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ1
Ε1
15
ΛΟΓΟΘΕΤΙΑΝΙΚΩΝ
ΚΟΜΗΝΙΑΝΙΚΑ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
16
ΛΟΓΟΘΕΤΙΑΝΙΚΩΝ
ΠΕΡΛΕΓΚΙΑΝΙΚΑ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
17
ΛΟΓΟΘΕΤΙΑΝΙΚΩΝ
ΚΟΥΣΟΥΝΑΡΙ
390/14-06-89
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
18
ΜΥΡΤΙΔΙΩΝ
ΔΡΥΜΩΝΑΣ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
19
ΜΥΡΤΙΔΙΩΝ
ΚΑΛΗΣΠΕΡΙΑΝΙΚΑ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ1
Ε1
20
ΜΥΡΤΙΔΙΩΝ
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ
390/14-06-89
Α3
Β1
Γ2
Δ2
Ε1
21
ΠΟΤΑΜΟΥ
ΑΓ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
22
ΠΟΤΑΜΟΥ
ΖΑΓΚΛΑΝΙΚΙΑΝΙΚΑ (ΚΑΜΠΟΣ)
390/14-06-89
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
23
ΚΟΝΤΟΛΙΑΝΙΚΩΝ
ΤΣΙΚΑΛΑΡΙΑ
176/18-04-91
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
24
ΚΟΝΤΟΛΙΑΝΙΚΩΝ
ΦΑΤΣΑΔΙΚΑ
176/18-04-91
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
25
ΚΑΡΒΟΥΝΑΔΩΝ
ΚΑΡΒΟΥΝΑΔΕΣ
11/22-01-93
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε2
26
ΚΥΘΗΡΩΝ
ΜΑΝΙΤΟΧΩΡΙ
777/05-11-91
Α2
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
27
ΚΑΡΒΟΥΝΑΔΩΝ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΔΕΣ
681/07-07-94
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
28
ΚΑΡΒΟΥΝΑΔΩΝ
ΚΕΡΑΜΩΤΟ
681/07-07-94
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
29
ΚΟΝΤΟΛΙΑΝΙΚΩΝ
ΚΟΝΤΟΛΙΑΝΙΚΑ & ΓΟΥΔΙΑΝΙΚΑ
681/07-07-94
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
30
ΚΥΘΗΡΩΝ
ΚΑΛΑΜΟΣ
681/07-07-94
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε2
31
ΚΥΘΗΡΩΝ
ΠΟΥΡΚΟ
681/07-07-94
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
32
ΛΕΙΒΑΔΙΟΥ
ΛΟΥΡΑΝΤΙΑΝΙΚΑ
681/07-07-94
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
33
ΦΡΑΤΣΙΩΝ
ΦΡΑΤΣΙΑ
681/07-07-94
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1
34
ΦΡΙΛΙΓΚΙΑΝΙΚΩΝ
ΔΡΥΜΩΝΑΡΙ
681/07-07-94
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε1
35
ΜΗΤΑΤΩΝ
ΜΗΤΑΤΑ
681/07-07-95
Α3
Β1
Γ2
Δ2
Ε2
36
ΚΥΘΗΡΩΝ
ΚΑΛΑΜΟΣ-ΞΕΡΟΝΙΑΜΑΤΑ
681/07-07-96
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε2
37
ΚΑΡΒΟΥΝΑΔΩΝ
ΛΑΖΑΡΙΑΝΙΚΑ
681/07-07-97
Α3
Β3
Γ2
Δ2
Ε2
38
ΜΥΡΤΙΔΙΩΝ
ΜΟΝΗ ΜΥΡΤΙΔΙΩΝ
681/07-07-98
Α3
Β2
Γ2
Δ2
Ε1







Από τους οικισμούς αυτούς πέντε έχουν κηρυχθεί παραδοσιακοί:

ΑΡΩΝΙΑΔΙΚΑ, ΚΑΣΤΡΙΣΙΑΝΙΚΑ, ΚΑΤΩ ΧΩΡΑ, ΚΥΘΗΡΑ, ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ, με βάση το ΠΔ ΦΕΚ594/13-11-1979.

Οι οικισμοί ανήκουν στην κατηγορία των αγροτικών οικισμών της χώρας, ενώ από πολεοδομική άποψη κατατάσσονται στα οικιστικά κέντρα 5ου επιπέδου, εκτός από τους οικισμούς Χώρας και Ποταμού οι οποίοι εξυπηρετούν και λειτουργίες κέντρων 4ουεπιπέδου.Παράλληλα το 38,7% των εκτάσεων του νησιού χαρακτηρίζεται σαν πεδινό(10839,5 Ha), ενώ το 61,3% σαν ημιορεινό(17119,8 Ha).
Για ορισμένες περιοχές έχουν εκδοθεί ειδικότεροι νόμοι, Π.Δ και Υπουργικές Αποφάσεις που καθορίζουν θέματα χρήσεων γης, αρχιτεκτονικής και οικοδομικής δραστηριότητας, προστασίας του περιβάλλοντος κλπ. τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα.
Π.4.3. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΚΥΘΗΡΩΝ
Α/Α
ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
ΟΙΚΙΣΜΟΣ – ΕΝΟΤΗΤΑ - ΧΡΗΣΗ
ΦΕΚ/ΗΜ.
ΘΕΜΑ
1
ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΥΘΗΡΩΝ
ΣΥΝΟΛΟ ΝΗΣΙΟΥ
Υ.Α 6307/2274/17-07-1987/τΔ
Έγκριση Γ.Π.Σ νήσου Κυθήρων
2
ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΥΘΗΡΩΝ
ΣΥΝΟΛΟ ΝΗΣΙΟΥ
Υ.Α 7867/4121/06-07-1998/τΔ
Τροποποίηση του Γ.Π.Σ νήσου Κυθήρων
3
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ  ΟΙΚΙΣΜΟΙ
ΑΡΩΝΙΑΔΙΚΑ - ΚΑΣΤΡΙΣΙΑΝΙΚΑ - ΚΑΤΩ ΧΩΡΑ - ΚΥΘΗΡΑ -ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ
594/13-11-1979
Π.Δ Χαρακτηρισμού ως παραδοσιακών οικισμών
4
ΚΥΘΗΡΩΝ
Π.Ε ΧΩΡΑ ΚΑΨΑΛΙ
1009/18-11-2002
Έγκριση Πολεοδομικής μελέτης και αναθεώρηση εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου Π.Ε
5
ΛΙΒΑΔΙΟΥ
ΛΙΒΑΔΙ ΑΝΩ ΛΙΒΑΔΙ ΚΑΤΟΥΝΙ ΤΡΑΒΑΣΑΡΙΑΝΙΚΑ
198/04-04-79
Οικισμοί προυφιστάμενοι 1923 Επικύρωση ορίων
6
ΦΡΙΛΙΓΚΙΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΑΚΟΦΤΙ
185/18-04-91
Έγκριση ρυμοτομικού σχεδίου
7
ΦΡΙΛΙΓΚΙΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΑΚΟΦΤΙ
195/24-02-94
Αναθεώρηση ρυμοτομικού σχεδίου
8
ΠΟΤΑΜΟΥ
ΑΓΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ
446/04-05-1993
Αναβάθμιση ρυμοτομικού σχεδίου Αγίας Πελαγίας
9
ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ
ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ
Απόφαση Νομάρχη877/Β/02-10-1997
Καθορισμός Λατομικής περιοχής-  Μερμηγκάρι Κυθήρων
10
ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ/  ΠΟΤΑΜΟΥ
ΧΥΤΑ
Ν.3164/ΦΕΚ 176Α/02-07-2003
Εγκριση καταλληλότητας θέσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων ΛΑΧΝΟΣ - ΠΟΤΑΜΟΣ  νήσου Κυθήρων
11
ΜΗΤΑΤΩΝ ΦΡΙΛΙΓΓΙΑΝΙΚΩΝ GR3000010 Eκτάσεως  989,16 Ha, και σε συντεταγμένες E 23 6 N 36 14
ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΥΘΗΡΩΝ: ΠΡΑΣΣΟΝΗΣΙ, ΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΝΤΙΔΡΑΓΟΝΕΡΑ
Απόφαση Ευρωπαικής Επιτροπής Ε(2006)/613/ΕΚ/19-06-2006
ΤΟΠΟΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ - ΤΚΣ NATURA
12
ΚΑΡΑΒΑ ΜΗΤΑΤΩΝ ΦΡΙΛΙΓΓΙΑΝΙΚΩΝ GR3000013           Εκτάσεως 5448 Ha
ΚYΘΗΡΑ ΚΑI ΓYΡΩ ΝHΣIΔΕΣ: ΠΡΑΣΟΝIΣI, ΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΝΤIΔΡΑΓΟΝΕΡΑ, ΑΥΓΟ, ΚΑΠΕΛΛΟ, ΚΟΥΦΟ ΚΑI ΦIΔΟΝΗΣI
ΖΩΝΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ - ΖΕΠ
13
ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΥΘΗΡΩΝ
ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΙ ΟΔΟΙ  ΚΥΘΗΡΩΝ
ΒΔ Φεκ 7 /τΑ/8 – 2- 1956
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΩΝ ΟΔΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΗΣΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ
Επίσης ισχύει και εφαρμόζεται το ΠΔ/22-6-83 (ΦΕΚ-284/Δ/7-7-83) στο οποίο καθορίζεται ως Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) ολόκληρη η εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφισταμένων του 1923 περιοχή του Ν.Αττικής. Μέσα στην Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου καθορίζεται κατώτατο όριο κατάτμησης γης είκοσι (20) στρέμματα. Ειδικότερα για τη νήσο Κυθήρων καθορίζεται κατώτατο όριο κατάτμησης τα δέκα (10) στρέμματα. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα Κύθηρα δεν υπάγονται στις διατάξεις του Ν.1515/1985(ΦΕΚ18Α), ο οποίος θεσμοθετεί το Ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας(Ρ.Σ.Α) και της ευρύτερης περιοχής της(Άρθρο 1,παρ 1), παρότι υπάγονται όλα τα άλλα νησιά της Περιφέρειας Αττικής, ακόμη και η Μακρόνησος.