Οι Ελληνικές καλένδες ήταν μια ανύπαρκτη ημερομηνία και η φράση σήμαινε την αναβολή ενός γεγονότος και τη μετάθεσή του σε ανύπαρκτη ημερομηνία. Η έκφραση καθιερώθηκε από τη ρωμαϊκή εποχή για όσους ήταν αναξιόπιστοι οφειλέτες.
Από το calo (καλώ) στο calendae κι από κει και το σημερινό calendar, καλεντάρι. Στα ελληνικά η λέξη calendae πέρασε ως δάνειο καλένδαι ή καλάνδαι. Αντίστοιχη λέξη στους Έλληνες η νουμηνία.
Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη οι καλένδες (calendae) προέρχονται από τη λατινική φράση «calo luna novella» (καλώ, ορίζω τη νέα σελήνη), την οποία εκφωνούσε ο ανώτατος ιερέας αναγγέλλοντας τη νεομηνία. Η περίοδος ήταν πενθήμερη ή επταήμερη, ανάλογα με τη διάρκεια της Νέας Σελήνης.
Ανάλογη κι η επανάληψη της φράσης. Τότε, την πρώτη κάθε μήνα, καλούσε κι ο Ποντίφηκας τους οφειλέτες να πληρώσουν τα χρέη τους και τους τόκους. Οι εργασίες ήταν απαγορευμένες, οι άνθρωποι αντάλλασσαν επισκέψεις μεταξύ τους, μικρά παιδιά τριγυρνούσαν στους δρόμους τραγουδώντας εύθυμα – σατιρικά τραγούδια κι οι γιορτές και τα πανηγύρια ήταν αφιερωμένα στην Ήρα και στον Ιανό.
Με την επικράτηση του Χριστιανισμού απαγορεύτηκαν οι γιορτές και τα πανηγύρια, δεν πέθαναν όμως οι καλένδες, αφού η απαγόρευση δεν οδηγεί στον θάνατο, απλώς μεταμορφώθηκαν στα κάλαντα που καλά κρατούν μέχρι σήμερα.
«Στις καλένδες» ή «στις ελληνικές καλένδες» είναι το σωστό; Θα μπορούσε να πει κάποιος πως αφού δεν υπάρχουν σήμερα καλένδες όποια έκφραση και να πει θα είναι σωστή. Η διαφορά είναι λεπτή, δυσδιάκριτη και έγκειται στην ερμηνεία. Καλένδες ερμηνεύεται ως απροσδιόριστη ημερομηνία, ελληνικές καλένδες ως ανύπαρκτη.
Πηγή : Βιβλιοθήκη Κυθήρων (Kythera Library)
